Enerji verimliliği yasasına göre;
"Merkezi ısıtma sistemine sahip binalarda, merkezi ve lokal veya sıcaklık kontrol cihazları ile ısınma maliyetlerinin ısı kullanımı miktarına bağlı olarak paylaşımını sağlayan sistemler kullanılır. Buna aykırı olarak hazırlanan projeler ilgili mercilerce onaylanmaz."
"Tüketilen enerjiyi sınırlandırmak için merkezi ısıtma sistemi kullanılan binalarda TS EN 215'e uygun termostatik radyatör vanası kullanılır."
"Merkezi ısıtma sistemlerinde toplam ısıtma giderlerinin %70'i bağımsız bölümlerin ölçülen ısı tüketimlerine göre paylaştırılır. Toplam ısıtma giderinin, %30'u ortak kullanım mahalleri, sistem kayıpları, asgari ısınma ve işletme giderlerinden kaynaklı ısı giderleri olarak bağımsız bölümlerin kullanım alanlarına göre paylaştırılır."
Bu kanun ve yönetmelikle tarif edildiği üzere merkezi sistem ile inşa edilen yeni binalarda ilgili standartları sağlayan ısı sayaçları veya ısı ölçerler (kalorimetre) kullanılması zorunlu hale getirilmiştir.
Kalorimetre
Üzerindeki sensörler yardımıyla suyun gidiş ve dönüş sıcaklığını ölçerek aradaki farkı ve üzerindeki debimetre yardımıyla da tesisattan geçen su miktarını hesaplar.Ölçülen bu değerler mevcut dairenin ne kadar enerji tükettiğini hesaplamada kullanılır. Debi ölçümü 2 yolla yapılabildiğinden ısı sayaçları da 2 çeşittir:
Mekanik Kalorimetreler
Suyun bir türbine çarparak karşıya geçmesi ve bu esnada türbinin devir sayısının ölçülmesi ile geçen su miktarını ölçmeye yarayan sistemdir .
Ultrasonik Kalorimetreler
Ultrasonik kalorimetre de hareketli parça yoktur. Suyun içinde ses dalgalarının gecikmesi ile ölçüm yapılır. Temelde ultrasonik kalorimetre her zaman daha uzun ömürlü ve sağlıklıdır bundan dolayı ise şirketimizce kullanılmaktadır.
Her iki sistemde de tesisatta gezen ve sirkülasyonu gerçekleşen su miktarı aynıdır. Uzun süreli tesisat üzerinde gezen su kazan, radyatör, borular gibi konvektör üzerinde geçerken yoğunlaşır ve kirlenir yılda bir kez bakım yapılması gerekmektedir. Ölçüm hassasiyetini sağlamak adına bakım sıklığı; diğer cihazlardan çok daha önemlidir. Merkezi ısıtma sistemleri üzerinden kalorimetreler tarafından paylaşım yapıldığını düşünürsek arızası belli olmaya ve doğru ölçüm gerçekleştirmeyen kalorimetre düşük veya yüksek tüketim değerleri ile karşılaşmamıza sebep olabilir. Bu durumla karşılaşmamak adına sıklıkla ve aynı periyotlarda kalorimetre bakımlarının ve tesisat temizleme işleminin yapılması gerekmektedir.
Isı Pay Ölçer Sistemi
Isı pay ölçer sistemi yalnızca radyatörün üzerine takılan bir cihaz olarak algılanmamalıdır.Bu sistem,pay ölçer cihazı-kalorimetre,termostatik radyatör vanası ile bir bütündür.Bütün bu elemanlar birbirini tamamlar ve sistemin olmazsa olmazıdır. Şimdi bu elemanların ne işe yaradıklarından bahsedelim:
Pay Ölçer Nedir?
Radyatör üzerinden dairenin ısıtma için kullandığı enerjinin ölçülmesine ve merkezi ısıtma giderlerinin bireysel ve tüketime bağlı olarak paylaştırılmasına yarayan sensör grubudur.
Pay Ölçerler Nasıl Çalışır?
Pay ölçer cihazlarının içerisinde 2 adet sıcaklık sensörü ve 1 adet de manipülasyon uyarısı için monte edilen hareket sensörü olmak üzere toplam 3 adet sensör bulunmaktadır.Sıcaklık sensörlerinden biri radyatörden geçen suyun sıcaklığını,diğeri ise ısıtılan mahalin sıcaklığını ölçmekte,bu değerleri ısı transfer hesabında kullanarak ne kadar enerji tükettiğinizi belirlemektedir.Yani radyatörden ısıtılan mahale ne kadar ısı geçtiğini hesaplamaktadır.Hareket sensörü ise,pay ölçerin yerinden sökülmesi durumunda merkeze uyarı verilmesini sağlamaktadır.
Pay Ölçer Sistemi Faydalı mıdır? Faydası Nedir?
Avrupa ülkelerinde 1984 yılından beri kullanılan ve merkezi sistemlerde kullanılmak zorunda olan pay ölçerler ilk donanım ve sonraki bakım işlem masrafları bakımından oldukça ekonomiktir. Kullanım süreci başladıktan çok kısa bir süre içinde sayısız fayda ve menfaatler sağlar.
Kalorifer enerji tüketiminde %30 kadar tasarruf sağlar. Tasarruflu kullanıma dikkat edilmesi demek ısınmamak anlamına gelmemektedir. Daha iyi ısınıp daha az bedel ödemek mümkündür.
Binada eşit ısınmaya eşit ücret sağlanmakta yapılan tasarruf nedeni ile sıcak mekanda yaşamayı tercih edenler de yapılan tasarrufa ortak olmaktadır ve eskisinden daha az bir ücretle ayni seviyede ısınma sağlanmaktadır.
Boş duran veya sık sık seyahat eden daire malikleri kaloriferlerinde vanalarını kısarak tasarruf gayreti içinde olacaklardır , bu işlem sayesinde binaya gelen fatura tutarı düşecek ve boşuna enerji sarfı yapılmayacaktır. Hava sıcak olduğunda pencere açmak yerine kaloriferlerde vana kısılması veya kapatılması teşvik edilmiş olacaktır.
Termostatik Vana Nedir?
Termostatik vana, bulunduğu odanın sıcaklığını üzerindeki termostat vasıtası ile algılayan bir vanadır.
Termostatik Vana Nasıl Çalışır?
Oda sıcaklığı vana üzerinde ayarlanan sıcaklığa geldiğinde radyatörün su akışını kısar, hatta tamamen keser. Bu sayede odanın aşırı ısınması engellenir.
Termostat, oda sıcaklığı ayarlanan değere geldiği zaman otomatik olarak vana üzerindeki pimi iterek su akışını kapatır ve radyatörün gereksiz yere ısı kullanmasını önler. Bu durumda radyatörün, üst kısmı sıcak, alt kısmı soğuk olabilir. Oda sıcaklığı ayarlanan sıcaklığın altına düştüğü vakit, termostat tekrar devreye girip vana üzerindeki pimi itmeyi bırakarak yeniden su sirkülasyonu yapılmasını sağlar. Bu işlem bu şekilde sürekli tekrarlanarak devam eder.
Termostatik Radyatör Vanasının Faydası Nedir?
Ölçümlere göre oda sıcaklığının +22 °C üzerinde her 1 °C artışın aylık ısı faturasına %5 yük getirdiği görülmüştür.
Termostatik vana kullanan bir kullanıcı ile kullanmayan bir kullanıcı arasındaki aylık ortalama fatura farkının %20 'ye yakın olduğu gözlemlenmiştir.
Örneğin mutfak,ev hanımlarının devamlı zaman geçirdiği bir alan ve burada pişen yemeklerden çıkan buharın kullanım alanını ısıtması nedeniyle,ısı kazanım yükü oldukça fazladır.Evde termostatik vana olursa,mutfak için 18 °C olarak ayarlandığında sistem sadece sabahları mutfağın ısısını koruyabilmek için az miktar çalışacaktır.
Kış aylarında güney cephede bulunan odalarınızın eve giren güneş ışınları sayesinde ısınması ile radyatörü kapatacak ve gereksiz yere yakıt sarfiyatınızın önüne geçmiş olacaktır.
Termostatik vananın çalışması için enerjiye ihtiyaç duyulmaz.Yani işletme maliyeti yoktur.
Termostatik Radyatör Vanası Nasıl Kullanılır?
Oda sıcaklığı termostat üzerindeki skala yardımıyla ayarlanır. Oda sıcaklığı ayarlanan değere gelince radyatörde su dolaşımı kesilir ve odanın istenen değerden daha fazla ısınması önlenerek enerji tasarrufu sağlanmış olur.
Radyatörünüz soğuduğunda vana ayarını değiştirmeyiniz.Radyatörünüzün soğuması ayarladığınız oda sıcaklığının istenilen dereceye ulaştığını gösterir.Radyatörlere koltuk v.b. eşyalar yaklaştırdığınız zaman,termostatik radyatör vanası o bölgede yoğunlaşan ısıyı algılayarak otomatik olarak hem ısı akışını keser hem de odanın ısınmasına engel olur.
Radyatörlerin ısınmaması durumunda alt vananın açık olduğunu kontrol edin, oda sıcaklığının ayarlanan sıcaklığı seviyesinden yüksek olup olmadığını basit bir termometre ile kontrol edin, en düşük seviyede çalışma var ise radyatörün olduğu yerde ısı kaybı (pencere kenarlarında açıklık, duvarda çatlak v.b.) olup olmadığını kontrol edin.
Tesisatınızdan gelebilecek tortular termostatik vananızın kapanmamasına neden olabilir, bu durumda vananın kafasını 5 konumunda iken sökerek pime birkaç defa basmak suretiyle tortuyu temizleyin sorun giderilmemişse şirketimize durumu bildiriniz.
Isı Pay Ölçer Sisteminde Sık Sorulan Sorular ve Cevapları:
Pay ölçer cihazı üzerinde benim yapmam gereken bir ayar vs. var mıdır?
Hayır yoktur,unutulmamalıdır ki tasarrufu pay ölçer cihazları yapmaz,pay ölçer cihazları sadece ölçüm yapar.Tasarruf termostatik radyatör vanalarını sizin kontrol etmeniz dahilinde gerçekleşir.Yani kullanıcının ayarlaması gereken termostatik radyatör vanasıdır.
Aynı katta yan yana iki dairede çok farklı faturalar gelebilir mi?
Elbette gelebilir.Pay ölçer cihazı radyatörden ısıtılan mahale geçen ısı transferini ölçmektedir.Dolayısıyla her bir dairenin;
Kapı,pencere,izolasyon durumları
Alt veya üst katındaki daire sakinin evi ısıtma stili
Dairelerin cepheleri
Güneş alma/almama durumları
Sıcaklık konfor anlayışı
Hatta evin havalandırılma alışkanlıkları farklı olduğundan farklı faturalar gelebilir.Zaten sistemin temel amacı bu farklılıkların görülerek daire sakinlerini tasarrufa itmektir.
Termostatik radyatör vanam 15 derecede olmasına karşın radyatörüm oldukça sıcak,neden?
Termostatik radyatör vanasının geçiş delikleri hassasiyetin artması için eski vananıza göre daha dar tasarlanmıştır.Dolayısıyla tesisatın çok eski olmasından dolayı bu delikler tıkanmış ve termostatik radyatör vanası kendisini kapatamamış olabilir.Bir tesisatçı çağırarak bu problemi çözebilirsiniz.Ancak durumu apartman yöneticinize de bildirmeniz ve tesisatın gözden geçirilmesini istemeniz sorunsuz devamlılığın sağlanması açısından önemlidir.
En üst katta oturuyorum ve faturam fazla geliyor,neden?
Bunun temelde sebebi en üst katta ısı kaybının diğer dairelere göre fazla olması ve ısı merkezine en uzak daire olmasıdır.Ancak ısıtma sistemi kurulurken ısı kayıplarının doğru hesaplanmaması,radyatörlerin rastgele seçilmesi,pompanın hatalı/yetersiz seçilmesi gibi nedenlerdende kaynaklanır.
Isı pay ölçer sistemi sayesinde ara katlar konfor sıcaklığını yakaladıklarında termostatik radyatör vanaları radyatöre giren suyu kısarak ya da kapatarak,radyatörlerinden geçen suyun ısı kaybını azaltmış olacaklar,dolayısıyla ısı merkezinden çıkan suyun sıcaklığı en üst katlarda eski hale göre daha yüksek olacaktır. Bu durumda ara katlar tasarruf etmiş olacak,en üst katlar ise ısınarak para ödemiş olacaklardır.
Banyolara pay ölçer takılması zorunlu mudur?
Evet zorunludur.Isı pay ölçer cihazlarının Merkezi Isıtma ve Sıhhi Sıcak Su Sistemlerinde Isınma ve Sıcak Su Giderlerinin Paylaştırılmasına İlişkin Yönetmeliğine göre tüm mahallere takılmasının gerekliliği bildirilmiştir.
Kış aylarında evde olmadığımdan termostatik radyatör vanasını en düşüğe getirirsem hiç para ödemeyecek miyim?
Vananızı en düşük konuma getirseniz de ortam sıcaklığını yaklaşık 15 °C'de tutacaktır.Yani az da olsa radyatörleriniz ısınacak,dolayısıyla tüketiminiz olacaktır.Ayrıca apartmanın ortak ısınma giderlerine de ortak olcağınız için para ödememe durumu söz konusu değildir.
%30'dan ne anlıyoruz?
%30'luk dilim hem bina ısı kayıplarını hem de ortak kullanım alanlarındaki tüketimin paylaşımı amacıyla belirlenmiştir.
Bu sistemin kombiden farkı nedir?
Bu sistem kombi sistemi ile yani bireysel ısınma ile sağlanan "yaktığın kadar ödeme" avantajı ile merkezi sistemde sağlanan "konfor" avantajını bir arada tutmaktadır. Yani aslında her dairenin ısıttığı mahaldeki peteğinin üzerinde tamamen kapatamayacağı bir kombi vardır. Yani kombili sistemlerde alt katınız,üst katınız ya da bitişik nizamınızda bulunan dairenin evde bulunmaması durumunda kombisini tamamen kapatması sonucunda yaşayacağınız ısı kaybı problemleri bu sistemde en aza indirgenmiştir. Merkezi sistemdeki homojen ısı dağılımı ve konfor da bu sistemdeki en büyük avantajlardır.